علت و علائم تاب برداشتن دیسک ترمز موتورسیکلت رو می‍دونی؟

اگه موتورسوار باشی، احتمالاً حداقل یه بار به مشکل لرزش ترمز یا کم شدن قدرت ترمزگیری برخورد کردی. یکی از دلایل اصلی این مشکل، تاب برداشتن دیسک ترمزه. حالا بریم ببینیم چرا این اتفاق می‌افته، چطور باید ازش جلوگیری کنیم و اگه دیسک تاب برداشت، چاره چیه؟

علت تاب برداشتن دیسک ترمز موتور

دیسک ترمز از جنس فلزه و وقتی داغ بشه، منبسط می‌شه. حالا اگه داغ بشه و بعد یه‌دفعه سردش کنیم یا بهش فشار نامتعادل بیاد، کم‌کم تاب برمی‌داره. دلایل اصلی این مشکل ایناست:

• ترمزگیری‌های شدید و پشت سر هم

اگه مدام ترمزهای تیز و سنگین بگیری، دیسک خیلی داغ می‌شه. بعد اگه مثلاً یه دفعه وارد چاله‌ای پر از آب بشی یا روی سطح خنک پارک کنی، دیسک یه‌دفعه سرد می‌شه و همین باعث تاب برداشتنش می‌شه.

• کیفیت پایین دیسک ترمز

دیسک‌های فابریک معمولاً کیفیت خوبی دارن، ولی اگه از دیسک‌های ارزون و بی‌کیفیت استفاده کنی، احتمال تاب برداشتنش بیشتره، چون این دیسک‌ها مقاومت کمتری در برابر حرارت دارن.

• پیچ‌های نامیزان 

اگه پیچ‌های دیسک رو بیش از حد سفت کنی یا تنظیم‌شون نامتقارن باشه، ممکنه دیسک به‌درستی روی توپی چرخ ننشینه و با گذشت زمان تاب برداره.

• خرابی و ایراد در توپی چرخ

اگه توپی چرخ (قسمتی که دیسک روش بسته می‌شه) خودش مشکل داشته باشه، باعث می‌شه دیسک تحت فشار نابرابر قرار بگیره و کم‌کم تاب برداره.

• کثیفی و تجمع آلودگی روی دیسک

گل، شن و رسوبات روی دیسک و لنت‌ها می‌تونه باعث ایجاد اصطکاک ناهماهنگ بشه و به مرور زمان دیسک رو دفرمه کنه.

علائم و تشخیص تاب برداشتن دیسک ترمز

گاهی اوقات تاب برداشتن دیسک خیلی واضح نیست و موتورسوار متوجه مشکل نمی‌شه. این نشونه‌ها می‌تونن کمک کنن:

• لرزش در فرمان یا اهرم ترمز: اگه هنگام گرفتن ترمز، فرمون یا دسته‌ی ترمز می‌لرزه، دیسک ممکنه تاب داشته باشه. درباره دلایل دیگه لرزش فرمان موتور، اینجا بخونید.
• صدای غیرعادی از چرخ: صدای “ویژ ویژ” یا اصطکاک متناوب که با سرعت چرخش چرخ تغییر می‌کنه.
• کاهش قدرت ترمزگیری: اگه حس می‌کنی ترمزهات مثل قبل نمی‌گیرن، ممکنه دیسک نامسطح شده باشه.
• داغ شدن بیش از حد دیسک: بعد از چند کیلومتر رانندگی، اگه دیسک بیش از حد داغ بشه، نشونه‌ی اصطکاک غیرطبیعیه.

چطور جلوی تاب برداشتن دیسک رو بگیریم؟

• ترمزگیری هوشمندانه: همیشه سعی کن ترمزگیری‌هات رو متعادل کنی. اگه زیاد با ترمز کار داری، از ترمز جلو و عقب باهم استفاده کن که فشار روی یه دیسک نباشه.
• از شستن دیسک داغ خودداری کن: اگه تازه با سرعت بالا حرکت کردی و دیسک داغه، به هیچ وجه با آب نشور. اجازه بده خودش به‌تدریج خنک بشه.
• دیسک باکیفیت استفاده کن: اگه نیاز به تعویض دیسک داری، مدل‌های با آلیاژ مقاوم بگیر. دیسک‌های شناور هم گزینه‌های بهتری هستن، چون مقاومت بیشتری دارن.
• چک کردن و سرویس دوره‌ای: هر چند وقت یه بار، وضعیت دیسک و لنت‌ها رو بررسی کن. پیچ‌های دیسک رو هم با تورک مناسب ببند که فشار یکنواخت رویش بیاد.
• به توپی چرخ توجه کن: اگه حس می‌کنی لرزش غیرعادی داری، اول توپی چرخ رو چک کن، چون ممکنه ایراد از اون باشه نه دیسک.

انتخاب لنت مناسب برای جلوگیری از تاب برداشتن دیسک

یکی از مواردی که تأثیر زیادی روی سلامت دیسک داره، انتخاب لنت ترمز مناسبه. استفاده از لنت‌های بی‌کیفیت یا نامناسب باعث تولید گرمای زیاد و افزایش احتمال تاب برداشتن دیسک می‌شه. پس حتماً متناسب با نوع رانندگی‌ات لنت مناسب انتخاب کن:

• برای رانندگی شهری و ترافیک : لنت‌های ارگانیک یا نیمه‌فلزی بهترن، چون کمتر داغ می‌شن و سایش نرمی دارن.
• برای سرعت بالا و مسافت‌های طولانی : لنت‌های سرامیکی یا sintered مقاومت حرارتی بیشتری دارن و دیرتر باعث تغییر شکل دیسک می‌شن.
• برای استفاده در شرایط سخت و مسیرهای پرشیب : بهتره از لنت‌های sintered یا فلزی استفاده بشه که قدرت ترمزگیری بالاتری دارن.

اگه دیسک تاب برداشت، چکار کنیم؟

1- بررسی اولیه

قبل از هر چیز مطمئن شو که مشکل از دیسکه. اگه هنگام ترمزگیری فرمان یا دسته ترمزت می‌لرزه، به احتمال زیاد دیسک تاب برداشته.

2- تنظیم یا تعویض دیسک

• بعضی تاب‌خوردگی‌های جزئی رو می‌شه با دستگاه تراش برطرف کرد، اما همیشه این کار توصیه نمی‌شه، چون ضخامت دیسک کم می‌شه.
• اگه دیسک خیلی تاب برداشته باشه، بهتره تعویضش کنی.

3- بررسی عوامل جانبی

اگه دیسک جدید هم سریع تاب برمی‌داره، حتماً وضعیت توپی چرخ، پیچ‌ها و حتی لنت ترمز رو چک کن. ممکنه مشکل جای دیگه باشه.

دیسک ترمز یکی از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی موتوره. اگه درست نگهداری و ازش مراقبت کنی، نه‌تنها عمرش بیشتر می‌شه، بلکه از مشکلاتی مثل لرزش ترمز و کاهش قدرت ترمزگیری هم در امان می‌مونی. پس همیشه حواست به ترمزگیری، کیفیت دیسک و نحوه خنک شدنش باشه. اگه حس کردی ترمزت مشکل داره، دست دست نکن و سریع بررسیش کن، چون جونت مهم‌تر از هر چیزیه!